رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی فرایند تولید کتابهای درسی را تشریح کرد و گفت: ساختار تشکیلاتی سازمان پژوهش تغییر داده شد است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید، حذف برخی تصاویر در کتب درسی دانشآموزان از حدف تصویر کتاب قرآن در درس فارسی اول دبستان و حذف دختران از جلد کتاب ریاضی سوم دبستان، خبر ساز شد.
حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی با خبرنگاران نشستی برگزار کرد تا به سؤالات آنها درباره کتاب درسی از تولید تا توزیع، پاسخ دهد.
وی در این نشست گفت:محور اول بحث پیرامون اقدامات تحولی در سازمان پژوهش و بر نامه ریزی اموزشی اغاز و انجام شده میباشد، بخشی به نقطهای رسیده و بخش دیگر تا ماههای اینده به نتیجه میرسد، اما ما سعی داریم با این تحولات دانش اموزان تحول محور تربیت کنیم.
ملکی اضافه کرد: دوم ساختار تشکیلاتی سازمان پژوهش و برنامه ریزی را تغییر دادیم و متناسب را نیازها و ضرورتهای خودمان برنامه ریزی کردیم و با کمک هیئت امنا ان را تصویب کرده ایم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی ادامه داد: با توجه به تغییر ساختار سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تا بهمن ماه بستههای یادگیری و تربیتی نیز در همه ۱۱ حوزه یادگیری تدوین میشود و همه اینها در راستای سند تحول بنیادین است. اساس تمام فعالیتهای ما سند تحول است و سومین مساله در این راستا شناسایی و جذب نیروی مومن و انقلابی است تا با یک دگردیسی جدی کار خود را ادامه دهیم.
وی ادامه داد: آموزش کارشناسان نیز در راستای تحول در دست داریم با رویکرد فطرت گرایی توحیدی که رویکرد برنامه ریزی آموزشی ماست. معارف انقلاب اسلامی در کتابهای درسی نیز با جدیت دنبال میشود. ما معتقدیم کشور نیاز به دانش آموزان مبتکر و روحیه انقلابی دارند.
ملکی بیان کرد: قریب ۳۰ عنوان کتاب درسی ما در بخش نظری و فنی و حرفهای محتوای انقلاب اسلامی را در بر میگیرد. پیشرفتهای کشور و قهرمانان دینی و ملی را در کتابهای درسی معرفی کردیم. همچنین معرفی جنایتها و خیانتهای آمریکا و صهیونیست در کتابها آمده است. از کارشناسان و روان شناسان برای درج این موارد در کتابهای درسی کمک گرفتیم.
رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: مساله چاپ سپاری کتابهای درسی گفت: به طور طبیعی یکی از کارهای اصلی سازمان آماده سازی و چاپ سپاری کتابهای درسی است. امسال تعداد عناوینی که چاپ شده در دوره ابتدایی ۵۱ عنوان، در متوسطه اول ۵۶ عنوان، در متوسطه دومنظری ۱۳۷ عنوان، در متوسطه دوم شاخه فنی و حرفهای ۳۶۳ عنوان و در متوسطه دوم شاخه کاردانش نیز ۱۳۹ عنوان و در حوزه کودکان استثنایی نیز ۲۴۶ عنوان چاپ شده است که در مجموع ۹۹۲ عنوان میشود.
وی بیان کرد: در تیراژ ۱۴ میلیون دانش آموز چاپ شده است. در یک چنین حجمی از کارها که در هر مرحله تدوین و تولید و چاپ دهها ضرورت و چالش را به همراه دارد باید هشیار باشیم. در چنین کار عظیمی ممکن است اشتباهاتی صورت بگیرد. شاید در هر مرحله تصمیماتی اتخاذ شود که نباید اتخاذ میشد.
وی درباره توزیع کتابهای درسی گفت: امسال ثبت نام به صورت کامل برای همه مقاطع اینترنتی بود و مطابق آمار دریافتی اقدام و توزیع انجام شد. این شیوه توزیع کتب از چهار سال قبل به تدریج شروع شد و امسال به طور سراسری سیستمی بود که آثار مثبتی به دنبال داشت.
ملکی افزود: به علت شرایط کرونا طبیعی است برخی خانوادهها نتوانسته باشند به راحتی ثبت سفارش کرده و به موقع کتب را دریافت کنند. به طرق مختلف اطلاع رسانی کردیم، اما آخرین گزارشها حاکی از آن است که عمده دانش آموزان کتب درسی را دریافت کرده و تعداد کمی باقی مانده باشند که در حال پیگیری هستیم تا هیچ دانش آموزی بدون کتاب درسی نماند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به تولید محتواهای نوین آموزش غیرحضوری برای مقاطع مختلف گفت: راهنماهای درسی تولید شده و در اختیار مدارس قرار گرفته است. علاوه بر مواد مکتوب در قالب راهنماهای آموزشی، مجموعهای از محتواهای الکترونیکی و الگوهای تدریس موفق و دستیار معلم و دانش آموز برای یادگیری موثر آماده شده است.
وی با اشاره به اینکه محتواهای الکتروتکنیکی دارای ابعاد مختلف علمی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی هستند و باید عالمانهتر ورود کنیم و معتقدیم جای کار بسیار دارد گفت: کارگروهی تشکیل شده تا این کار برای سال آینده سازمان یافتهتر انجام شود.
ملکی با اشاره به تغییرات کتب درسی افزود: کتب مطالعات اجتماعی، فارسی، آمادگی دفاعی، علوم تجربی و... تغییرات قابل توجهی در راستای کاربردی کردن محتوای دروس پیدا کرده اند. هدف ما این بود که محتوا عینیتر و کاربردیتر باشد و دانش آموز احساس کند که به نیازهای وی پاسخ داده شده است.
ملکی ادامه داد: شبکه ملی رشد در حال حاضر آماده ارائه خدمات است و محتواهای آماده شده از جمله راهنماهای برنامه درسی در این شبکه بارگذاری شده است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره حذف کتاب قرآن از روی جلد کتاب درسی اول ابتدایی گفت: دو کتاب درسی ما در یکی دو هفته اخیر واکنشهایی در فضای مجازی داشت و گاهی انتقادات زیاد و تند از سوی منتقدان دلسوز داشتیم. درباره هردوکتاب توضیح میدهم.
وی افزود: چاپ سپاری کتب درسی هفت هشت ماه زودتر آماده سازی میشوند. به عنوان مثال برای سال ۱۴۰۰ از حالا فرایند آماده سازی را شروع کرده ایم و اگر اینگونه عمل نکنیم با تاخیر در چاپ کتب مواجه خواهیم شد.
ملکی با بیان اینکه مسئولیت بنده از اردیبهشت ۹۹ شروع شده و چهارماه است عهده دار سازمان شده ام و این تغییرات در ماههای قبل انجام شده است گفت: در فارسی اول ابتدایی محتوای کتاب چه در قالب متن، تصویر و قصه به گونهای بوده که قرآن در موقعیتهای مختلف آموزش داده شده است.
وی ادامه داد: در یکی از نگارهها تصویر قرآن پایین تلویزیون بود و برخی کارشناسان بحث داشته اند که جای قرآن مناسب نیست و با قداست کتاب مقدس سازگار نیست و به جمع بندی رسیده اند به طرق مختلف به محتوای قرآنی توجه شده و تصمیم میگیرند قرآن را از آن تصویر بردارند، مبادا تصور شود قرآن وسیله زینتی است. برای صیانت از قرآن این کار را کرده اند. بنده توجیه نمیکنم؛ میتوانستند نگاره دیگری هم طراحی کنند و طور دیگر عمل کنند، اما میتوان آن را به حساب سهل انگاری گذاشت که ممکن است در حجم بالای کار رخ دهد.
وی با بیان اینکه وزیر هم تاکید داشت و ما حتما این اصلاح را انجام خواهیم داد اظهار کرد: سال آینده با نگاره بهتری کار را اصلاح کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره حذف دختران از جلد کتاب ریاضی هم گفت: معتقد نیستیم که به نقش زنان و دختران کم بها بدهیم. در نگاه دینی مان هم چنین چیزی نیست و زن و مرد هر دو انسان اند. فراموش نمیکنیم آموزههای امام راحل و رهبر معظم انقلاب درباره زنان را؛ مطلقا چنین چیزی مبنی بر کم توجهی به زنان وجود ندارد.
وی ادامه داد: دانش آموزانی که ریاضی سوم را میخوانند، علوم پایه سوم را هم میخوانند. روی جلد علوم تجربی همه دختر هستند چرا مدافعان مردان نگفته اند روی این جلد تصویر پسران نیست؟ اگر موضع منفی درباره دختران وجود داشته باشد باید همه کتب را دربرگیرد در حالی که اینگونه نیست.
ملکی با بیان اینکه چنین رویدادی رویداد خوبی نبود و مذموم است و نباید صورت میگرفت گفت:، اما حالا چنین اتفاقی افتاده، اما باید این تصویر را در کنار دیگر کتابها قرار داده و مجموعه کتب را مشاهده کنند. البته معتقدم نباید تصویر دختران از روی جلد کتاب ریاضی برداشته میشد. خوب است که منتقدان کل نگر باشند.
وی افزود: اصل کار را نمیپسندیم و از اینکه این کار باعث تاثر بخشی از جامعه ما شده، متاثرم و امیدارم با اصلاح این تصویر در سال آینده از شرمندگی این قشر عزیز بیرون بیاییم، اما در مجموع نه موضع فکری ما اینگونه است و نه آن را تایید میکنیم.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا عوامل پنهانی و فشارهای دیگر بر روی مولفان علت بروز چنین حواشی برای کتابهای درسی هرچند وقت یکبار نمیشود؟ گفت: عوامل پنهانی که کارشناسان برای کار معینی ناچار باشند اقدامی انجام دهند، وجود ندارد. کارشناسانی که حضور دارند ممکن است سبک و سلیقهای داشته باشند که اگر نظارت ضعیف باشد بخواهند سلیقه خود را اعمال کنند.
ملکی ادامه داد: کارشناسانی که تولید کتاب درسی میکنند از چند بینش باید برخوردار باشند. باید کارشناسان بینش ارزشی و اعتقادی داشته باشند و بدانند کدام تصاویر و محتوا از لحاظ ابعاد فرهنگی و... مناسب است. کارشناس کتاب درسی باید بداند تصمیماتش چه آثاری در جامعه خواهد داشت. در عین حال که نظارتها مهم هست و باید نظارتها را تقویت کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه موضع ما مخالف سند ۲۰۳۰ است چرا که یک سند سکولاریستی است گفت: خودمان سند تحول بنیادین و برنامه درسی درس ملی را داریم. شواهدی را دال بر اجرای سند ۲۰۳۰ در زمان مسئولیتم مشاهده نکردم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی جزئیات تولید محتوا برای دوره پیش دبستانی و مهدکودک را نیز اعلام و اظهار کرد: قانون تهیه محتوا برای مهدکودک و پیش دبستانی را به وزارت آموزش و پرورش و سازمان ما سپرده است اخیرا نیز رهبری در اجلاس روسای آموزش و پرورش به درستی به آن اشاره فرمودند و آموزش و پرورش را موظف کردند اقدامات موثری انجام دهند.
وی ادامه داد: گروه برنامه ریزی دوره پیش دبستان را فعال کرده ایم و قصد داریم برنامه ریزی درسی لازم را برای این دوره انجام دهیم، منتها نه تولید مستقیم محتوا بلکه از اقشار وکارشناسان جامعه که در این حیطه کار کرده اند دعوت میکنیم به ما در تولید محتوا کمک کنند.
ملکی افزود: به احتمال زیاد برای سال ۱۴۰۰ چه برای مهدکودک و چه پیش دبستان تولید محتوای لازم را که به حکم قانون به ما سپرده شده را انجام میدهیم. هرچقدر سن پایینتر باشد ظرافت و حساسیت تولید محتوا بالاتر میرود. این امر مستلزم آن است که از کارشناسان قوی و تربیت شده استفاده کنیم. برای سال تحصیلی آینده محتوای این دوره را هم قطعا آماده خواهیم کرد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در ادامه درباره آموزش در شرایط کرونا گفت: راهنماهای آموزش در وضعیتهای مختلف آماده و ابلاغ شد. درباره حجم مطالب درسی، بخشی از کتاب درسی را به عنوان خودخوان انتخاب کردیم، ولی این کار مطلوب ما نیست. برای سال ۱۴۰۰ برنامه ریزی دقیق تری میکنیم و آماده خواهیم شد.
ملکی درباره مالکیت حقوقی و معنوی مولفان گفت: وقتی مولف کتاب درسی، کتابی را تألیف میکند مالکیت حقوقی و معنوی ندارد و این در قرارداد ذکر شده است سازمان پژوهش این حق را دارد متناسب با شرایط فرهنگی، اجتماعی و مصالح کشور در محتوای کتابها تغییراتی انجام دهد.
وی افزود: بهتر است که این کار با همفکری و تبادل نظر با مولفان انجام شود تا انتخاب بهتری صورت گیرد و گلایه و نارضایتی رخ ندهد، اما اگر به هر دلیلی مولف در دسترس نبود سازمان این حق را دارد که تغییر را انجام دهد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی همچنین با اشاره به اینکه معتقدیم تربیت بر تعلیم مقدم است گفت: تربیت مسئله بسیار مهمی است. معتقدیم کتاب درسی صرفا وسیله آموزش و مشتمل بر مجموعهای از دادهها و اطلاعات نیست، بلکه یک رسانه است و با بعد تربیتی در آمیخته است.
وی اظهار کرد: کتاب درسی باید تربیت علمی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کند. ساحتهای شش گانه سندتحول باید از همین طریق مورد توجه قرار بگیرد. کتاب درسی مهم است، اما نباید تنها ماده آموزشی باشد، به همین دلیل در حال حرکت به سمت بستههای یادگیری بر مبنای راهنماهای برنامه درسی هستیم. یکی از علائم جایگزینی بستههای تربیت و یادگیری به جای کتاب درسی همین است که فضای فراخی برای تربیت همه جانبه فراهم شود.